به گزارش خبرنگار قدس آنلاین، دکتر غلامرضا صدیق اورعی ظهر چهارشنبه در نشست خبری به منظور انجام طرح «ملی توانمندسازی سکونتگاه های غیررسمی چابهار» با همکاری سازمان برنامه و بودجه و پژوهشکده گردشگری جهاددانشگاهی خراسان رضوی، هدف از اجرای این طرح را جلب توجه مدیران، مردم و رسانه ها به مشکلات و عوامل پیدایش حاشیه نشینی در شهرهای کشور دانست و افزود: در حال حاضر در شهر مشهد یک سوم جمعیت در مناطق غیررسمی سکونت دارند.

وی منشأ بیشتر سکونتگاه های غیررسمی را مهاجرت عنوان و ابراز کرد: تعدادی از ساکنان این سکونت گاه ها در گذشته در بطن شهرها زندگی می کردند اما به دلایل مختلف از جمله فقر به حاشیه ها پناه می برند.

عضو پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی مشهد گفت: در چابهار اقدامات بسیاری برای توسعه اقتصادی از جمله ایجاد منطقه آزاد، توسعه اسکله، راه آهن، صنایع فولاد و ... انجام شد که به دنبال آن رونق کار را نیز افزایش داد، اما این توسعه اقتصادی متاسفانه دستاوردهایی برای مردم بومی این منطقه نداشت.

غیربومیان ۳۰ درصد جمعیت چابهار

وی با اشاره به اینکه در حال حاضر ۳۰ درصد جمعیت چابهار غیربومی هستند که در مناطق رسمی ساکن شدند، افزود: حاشیه نشینان چابهار عمدتا روستاییان اطراف این شهر هستند.

صدیق اورعی ادامه داد: مهاجران به چابهار عمدتا از خراسان و آذربایجان هستند و سرمایه گذاری ها و طرح های جدید توسط این مهاجران صورت گرفته است تا جایی که در شهرک صنعتی این شهر تقریبا هیچ یک از بومی های منطقه مشغول به فعالیت نیستند.

وی با طرح این پرسش که آیا سرمایه گذاری در هر منطقه برای ارتقا زندگی مردم بومی انجام می شود یا این سرمایه گذاری ها قرار است مردم غیربومی را منتفع کند، گفت: پاسخ به این پرسش به قدری در چابهار مشهود است که مردم نگاه خوبی به مهاجران ندارند.

سود سرمایه گذاری ها در چابهار به جیب غیربومیان

مسئول طرح توانمندسازی سکونت گاه های غیررسمی چابهار تصریح کرد: دولت هزینه بسیاری برای ایجاد سرمایه گذاری در مناطق مختلف می کند اما شرطی مبنی بر بکارگیری نیروهای بومی لحاظ نمی کند و با اعلام فراخوان عمومی بومیان منطقه که به لحاظ تحصیل و تجربه نسبت به افراد جویای کار شهرهای بزرگ سطح پایین تری دارند توان رقابت مهارتی را نداشته و جذب این سرمایه گذاری ها نمی شوند.

وی تاکید کرد: سرمایه گذاری در هر منطقه ای در مقیاس ملی مفید و پیامدهای مثبتی به لحاظ اقتصادی و اشتغال در کشور دارد اما در مقابل باید توجه داشت که اگر این پروژه برای اصلاح و ارتقا سطح معیشت بومیان منطقه است باید شرط بکارگیری نیروهای بومی در آن لحاظ شود وگرنه آن طرح و سرمایه گذاری در مقیاس محلی فایده ای برای مردم نخواهد داشت.

عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد ادامه داد: متاسفانه برخی مدیران طرح های اقتصادی در چابهار علاوه بر اعلام فراخوان های ملی و بکارگیری غیربومیان، به دنبال ایجاد شهرک هستند که با این اقدام مردم شاغل و ساکن این شهرک مبادلات اقتصادی شان با بومیان و ساکنان اصلی شهر قطع می شود و در نتیجه مردم منطقه هیچ انتفاعی از ایجاد سرمایه گذاری اقتصادی نخواهند برد.

وی تصریح کرد: سازمان فنی و حرفه ای چابهار تاکنون به طور رسمی با برخی از واحدهای صنعتی منطقه مکاتباتی نسبت به اعلام تخصص های این واحد صنعتی برای چند سال آینده داشته تا این تخصص ها را به مردم منطقه آموزش داده و در نهایت بکارگیری شوند، که با وجود تاکید فرماندار بازهم این مهم صورت نپذیرفت.

نسبت بالای حاشیه نشینی در چابهار

صدیق اورعی در پاسخ به این سوال خبرنگار قدس که چرا این طرح در چابهار انجام شده در حالی که مشهد دومین کلانشهر کشور است و حاشیه نشینی بسیاری دارد، گفت: به دلیل اینکه نسبت حاشیه نشینی در چابهار بیشتر از سایر شهرهای کشور است به گونه ای که در حاشیه این شهر ۷۰ هزار نفر زندگی می کنند حال آنکه در بطن شهر ۵۰ هزار نفر ساکن هستند.

وی ادامه داد: از دیگر دلایل انجام طرح در چابهار، گردشگری بودن این شهر است که به خاطر وجود منطقه آزاد گردشگران زیادی دارد؛ وجود سکونتگاه های غیررسمی چهره شهر را نازیبا کرده و یافتن راهکاری برای تغییر این سکونتگاه ها از دلایل انجام طرح در این شهر بود.

معیشت پایدار عامل ماندگاری روستاییان

صدیق اورعی با اشاره به اینکه شکل گیری سکونتگاه های غیررسمی فرآیندی ۸۰ ساله در دنیا و ایران داشته است، خاطرنشان کرد: متاسفانه نگاه وزارت مسکن و شهرسازی به جامعه از لحاظ سکونت به شهرنشینی و روستانشینی خلاصه می شود اما در شرایط کنونی که اقتصاد صنعتی نیازهای روزمره، شغل و درآمدزایی را به اجتماع روستایی محدود نمی کند، بخش اعظم روستانشینان به شهرها مهاجرت می کنند.

وی با بیان اینکه کشاورزی که شغل اصلی روستاییان است نیز می تواند با دانش و مدیریت جدید حرف اول را در اقتصاد هر کشوری داشته باشد، تاکید کرد: در گذشته فاصله محل کار تا محل زندگی افراد بسیار حائز اهمیت بود اما اکنون به دلیل گسترش شهرها و صنعت حمل و نقل این نکته از بین رفته است.

وی به تجربه های گذشته برای ماندگاری روستائیان از قبیل ساخت مسجد، مدرسه، ایجاد راه و ... اشاره کرد و گفت: با توجه به آمارها در سال ۱۳۶۰ جمعیت غیرشهرنشین کشور ۸۹درصد بوده اما در سرشماری سال گذشته تنها ۲۰درصد جمعیت شهرنشین نیستند، نشان از بی نتیجه بودن این اقدامات است.

عضو پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی مشهد عامل ماندگاری در روستاها را معیشت مناسب دانست و افزود: اگر جمعیت روستایی معیشت استواری داشته باشد درآمد خود را خرج بهبود زندگی اش در روستا می کند و مهاجرت به شهر آن معیشت را از او می گیرد.

ارائه خدمات به روستاهای همجوار با ایجاد پردیس

وی با اشاره به اینکه در حال حاضر امکاناتی از قبیل مسجد، مدرسه، خانه بهداشت و ... در روستاها ایجاد می شود و برخی از روستاها نیز به دلیل جمعیت کم از این امکانات بی بهره اند، گفت: با انجام طرح «توانمندسازی سکونتگاه های غیررسمی چابهار» در نهایت به این نتیجه رسیدیم که اگر برای چند روستا در نزدیکی یکدیگر یک پردیس با امکانات کافی اجتماعی، بهداشتی، فرهنگی و ... ایجاد شده که خدمات شهری در این پردیس ها به روستائیان ارائه شود، این طرح می تواند تا حد زیادی مانع مهاجرت روستائیان به شهرها شود.

وی افزود: بعد از اجرای این طرح ساکنان جدید روستائیان سعی می کنند منازل جدید خود را در نزدیکی این پردیس ها می سازند و در نهایت باعث گسترش پردیس ها و نزدیک شدن روستاها و تبدیل شدن این روستاها به شهرها می شود.

صدیق اورعی با اشاره به اینکه اجرای این طرح در حاشیه شهرها نیز امکان پذیر است، خاطرنشان کرد: این طرح می تواند تغییرات اجتماعی و اقتصادی بسیاری همراه با کارآفرینی به وجود آورد و مقدمه ای برای ایجاد شهرهای کوچک بدون تحمیل هزینه به مردم باشد.

نتایج تحقیقاتی که در حد «استقبال» ماند

عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد اشاره ای به نتایج این پروژه تحقیقاتی در ستاد ملی بازآفرینی شهری پایدار داشت و از استقبال تمامی اعضای ستاد از این طرح خبر داد و گفت: این طرح مورد قبول وزیر راه و شهرسازی نیز قرار گرفته است.

وی در پاسخ به سوال دیگر قدس مبنی بر اینکه آیا اعضای این ستاد تاکنون از نتایج این طرح تحقیقاتی برای ایجاد پردیس برای روستاها استفاده کرده اند، گفت: تاکنون تنها واکنش اعضای ستاد ملی بازآفرینی شهری استقبال از این طرح بوده است.